| Francis Garnier | |
|---|---|
 Garnier vô binh phục. Hình chụp khoảng chừng năm 1860 | |
| Thông tin cậy cá nhân | |
| Tên phiên bản ngữ | Marie Joseph François Garnier |
| Sinh | 25 mon 7, 1839 Saint-Étienne |
| Mất | 21 mon 12, 1873 (34 tuổi) Hà Nội |
| Binh nghiệp | |
| Phục vụ |  Đệ Nhị Đế chế Pháp Đệ tam Cộng hòa Pháp |
| Thuộc | Hải quân Pháp |
| Năm bên trên ngũ | 1855-1873 |
| Cấp bậc | Trung úy |
| Tham chiến | Chiến giành giật nha phiến lượt loại hai Chiến dịch Nam Kỳ Chiến giành giật Pháp–Phổ |
| Khen thưởng | Huy chương Victoria (Anh) Bắc Đẩu Bội tinh nghịch (Pháp) |
| Vợ/chồng | Claire Knight |
Marie Joseph François (Francis) Garnier (phiên âm: Phrăng-xít Gác-ni-ê) (25 mon 7 năm 1839[1] – 21 mon 12 năm 1873) là 1 sĩ quan lại thủy quân người Pháp[2] và đôi khi là 1 mái ấm thám hiểm, được nghe biết vì như thế chuyến hành trình sông Mekong 1866-1868 ở Khu vực Đông Nam Á. Đối với nước ta, thương hiệu tuổi tác Garnier gắn sát với chiến dịch quân Pháp lắc đóng góp Bắc Kỳ năm 1873.
Sử Việt cũ thông thường phiên âm thương hiệu Garnier là An Nghiệp (安鄴) hoặc Ngạc Nhi (鄂㖇).[3]
Năm 1943, Liên bang Đông Dương đang được sản xuất tem bưu chủ yếu nhằm ghi công Garnier.[4]
Tiểu sử[sửa | sửa mã nguồn]
Ông sinh bên trên St. Etienne, chất lượng nghiệp trung học tập (lycée) bên trên Montpellier, rồi nhập học tập học viện chuyên nghành thủy quân (l'Ecole Navale) năm 1855. Ra ngôi trường, Garnier thâm nhập thủy quân Pháp. Sau những chuyến du ngoạn cho tới vùng biển khơi Brasil và Tỉnh Thái Bình Dương ông nhận dịch vụ vô ban tham vấn của đô đốc Charner, người lãnh đạo cuộc tiến công Nam Kỳ trong mỗi năm 1860 cho tới 1862.
Sau khi về Pháp nghỉ ngơi một thời hạn, Garnier quay về vùng Viễn Đông, và năm 1862 được chỉ định thực hiện điều tra dân sự bên trên Nam Kỳ, vô bại liệt sở hữu trách nhiệm quản lý và vận hành hành chủ yếu điểm Chợ Lớn, khi này đó là ngoại thành TP.Sài Gòn. Trong thời hạn này Garnier sở hữu viết lách nhị tác phẩm: "La Cochinchine" (Nam Kỳ) và "De la colonisation de la Cochinchine" (Về quy trình thực dân hóa Nam Kỳ), vô bại liệt manh nha ý tưởng phát minh thám hiểm sông Mê Kông và niềm say sưa truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống Trung Hoa.
Thám hiểm sông Mê Kông[sửa | sửa mã nguồn]
Theo ý kiến đề nghị của Garnier, hầu tước đoạt Chasseloup-Laubat (lúc bấy giờ là Sở trưởng Sở Hải quân và Thuộc địa của cơ quan chính phủ Pháp) đang được đưa ra quyết định gửi một phái bộ cút thám hiểm lưu vực sông Mê Kông. Garnier vì như thế còn trẻ em tuổi tác nên đại tá thủy quân Ernest Doudart de Lagrée được lựa chọn là lãnh đạo còn Garnier thực hiện phó. Đoàn thám hiểm sở hữu 3 mục tiêu chính: khoa học tập, chủ yếu trị và nước ngoài gửi gắm.
Đoàn người xuất phát ngày 5 mon 6 năm 1866, ngược dòng sản phẩm Cửu Long lên tận Trung Hoa. Chủ tịch Thương Hội Địa lý Hoàng gia Anh Sir Roderick Murchison sở hữu điều biểu dương ngợi Garnier như sau: "từ Kratié bên trên Campuchia cho tới Thượng Hải chúng ta vượt lên trên 5.392 dặm lối. Chặng lối 3.625 dặm của rộng lớn 5.000 dặm bại liệt cần đi qua vùng hoang dại, quốc gia xa cách kỳ lạ, địa lý quáng gà mịt, không có ai biết mà người ta triển khai được cuộc tham khảo kỹ lưỡng, xác định địa hình vì như thế để ý thiên văn, gần như là toàn phần tham khảo là vì chủ yếu Garnier thực hiện". Cũng vì như thế này mà Garnier được Thương Hội Địa lý Hoàng gia Anh trao tặng huy chương Victoria vô năm 1870.
Trong chuyến thám hiểm lưu vực sông Mê Kông, Garnier tự nguyện dẫn một chi group cho tới Đại Lý, tỉnh Vân Nam vô mon 11 năm 1867; khi bấy giờ Đại Lý là thủ phủ của quân phiến loàn người Hồi. Thủ lĩnh loàn quân là Đỗ Văn Tú xưng quốc hiệu là "Bình Nam quốc" đem quân ngăn chặn mái ấm Thanh. Chặng lối này nhiều gian truân tuy nhiên Garnier ko ngần quan ngại, chứng minh tính phiêu lưu của ông. Sang năm 1868 ngày 12 mon 3 Doudart de Lagrée bị tiêu diệt nên quyền hành sang tên Garnier. Ông nối tiếp hành trình dài, dẫn đoàn thám hiểm cho tới bờ sông Dương Tử (Trường Giang) rồi theo gót ngả sông này đi ra biển khơi, về cho tới TP.Sài Gòn ngày 29 mon 6 nằm trong năm.
Garnier về Pháp, cố xong xuôi phiên bản tường trình chuyến du ngoạn nhiều năm tuy nhiên cuộc chiến tranh Pháp-Phổ thực hiện loại gián đoạn việc làm này. Thủ đô Paris bị địch quân Phổ bao vây. Garnier phụ trách thực hiện trưởng phòng ban tham vấn của đô đốc Mequet đang được chống thủ Paris. Garnier sở hữu ghi lại hồi ức của thời kỳ Paris bị bao vây. Những biên chép của Garnier sau này được in đi ra trở thành nhiều kỳ bên trên báo Le Temps và tiếp sau đó đúc rút lại vô cuốn Le Siege de Paris, journal d'un officier de marine (1871). Bài báo khi in ko ghi đích thương hiệu Garnier tuy nhiên chỉ đề là khuyết danh. Cũng năm bại liệt, Garnier nằm trong David Livingstone sẽ có được huy chương danh dự của Congrès de Géographie (Hiệp hội Địa lý Pháp).
Năm 1872 Garnier van lơn nghỉ ngơi phép tắc 3 năm tuy nhiên rồi quay về Nam Kỳ. Nhận thấy tình hình chủ yếu trị ở TP.Sài Gòn không thể quí phù hợp với tính nguy hiểm của tôi nên Garnier nằm trong phu nhân (cưới năm 1870) vứt thanh lịch Thượng Hải. Garnier ấp ủ niềm mơ ước thám hiểm thượng mối cung cấp sông Mê Kông ở tận Tây Tạng, đôi khi thực hiện trung gian lận giải hòa thân thuộc triều đình mái ấm Thanh và lực lượng Hồi giáo cát cứ ở Vân Nam.
Trở lại quân trường[sửa | sửa mã nguồn]
Xem thêm: trường hợp nào dưới đây là tên biến trong pascal
Cuối năm 1873, ông được thống đốc Nam Kỳ là đô đốc Dupré gọi thanh lịch Đông Dương hùn giải quyết và xử lý giành giật chấp thân thuộc triều đình Huế và người Pháp bên trên Bắc Kỳ. Thực tâm của Pháp khi bấy giờ là mò mẫm cơ hội bịa cuộc bảo lãnh ở Đông Dương.
Garnier lãnh đạo 200 quân rồi gửi 4 khẩu súng đi ra Bắc Kỳ. Thay vì như thế cởi cuộc điều đình thương thuyết với quan lại người Việt, ông đưa ra quyết định đi ra quân và ngày trăng tròn mon 11 năm 1873 Thành Phố Hà Nội tổn thất về phần mình người Pháp. Garnier ngay lập tức đi ra mệnh lệnh không ngừng mở rộng cuộc lấn chiếm tràn những thành phố cộng đồng xung quanh. Chỉ vô vài ba ngày mặc cả phụ vương tỉnh trung châu đều bị Pháp cướp đoạt tuy nhiên không tồn tại sự kháng cự nào là.
Vài tuần sau trong những khi ráng cự với quân Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc ở ngay gần CG cầu giấy ngoại thành Thành Phố Hà Nội thì Garnier bị thịt. (Địa điểm Garnier bị thịt ở ngay gần lối La Thành mặt mày bờ hồ nước Ngọc Khánh ni nằm trong phường Ngọc Khánh quận Ba Đình Hà Nội)[5]. Sự việc vỡ bục: bị vỡ ra vì sức ép, người Pháp buộc cần rút ngoài Thành Phố Hà Nội sau thời điểm thỏa thuận hiệp ước với triều đình Huế.
Đại tá Thomazi, mái ấm sử học tập Đông Dương nằm trong Pháp, ghi lại những giờ khắc sau cuối của Garnier như sau:
| “ |
Giữa ngày 21 mon 12 năm ấy, khi đang được bàn luận với những sứ cỗ An Nam thì thương hiệu thông dịch vô báo rằng quân Cờ Đen (tức quân Lưu Vĩnh Phúc) đang được tiến công trở thành ở cửa ngõ Tây. Garnier mang ra trận chi phí điểm quân Tây đang được nã súng, buộc quân Cờ Đen cần tháo lui sau lùm tre. Liền bại liệt một cỗ pháo nòng 40 milimet được mang ra. Garnier gọi một toán quân rộng lớn một chục con người rồi gửi gắm cho tới phụ vương thương hiệu kéo cỗ súng ra phía bên ngoài cổng trở thành xua đuổi theo gót kẻ thù. Vì súng thì nặng nề nên ko cút thời gian nhanh được, Garnier sau đi ra mệnh lệnh vứt lại với vài ba thương hiệu quân. Chín thương hiệu quân sót lại thì Garnier phân thành phụ vương group. Hai group truy kích vòng đi ra nhị phía mô tả hữu còn Garnier thì dẫn group trực chỉ lối thân thuộc. Đuổi khoảng chừng 1 cây số rưỡi thì Garnier trượt chân trượt xuống ở chân dốc đê ['La Thành']. Một toán quân Cờ Đen ẩn phí a đằng sau đê ùa đi ra, súng phun tràn. Lúc bại liệt Garnier đang được vứt xa cách nhị thương hiệu quân hộ vệ 100 mét. Một thương hiệu trúng đạn chết; thương hiệu bại liệt cũng trở nên thương. Garnier gào to: "Hỡi những người dân quân dũng cảm, hãy lại trên đây với tao, tao tiếp tục tiến công cho tới bọn chúng một trận chí tử!" Sau bại liệt Garnier cố tự động vệ sử dụng súng côn phun sáu trị. Giặc ùa cho tới bửa vây sử dụng giáo và mò mẫm đâm chém, chặt đầu rồi vứt chạy, nhằm lại một thi hài giàn giụa thương tích. Hai toán quân truy kích nghe giờ súng ngay lập tức sấn vô tuy nhiên chỉ kịp cướp lấy cái thây giàn giụa ngày tiết của Garnier mang lại về trở thành Thành Phố Hà Nội.
|
” |
| — Thomazi[6] | ||
Năm 1875 mộ phần Garnier được sang cát fake về TP.Sài Gòn chôn đựng cạnh Ernest Doudart de Lagrée.
Trở về Pháp[sửa | sửa mã nguồn]
Ngày 1 mon 3 năm 1983, những tro cốt của Francis Garnier và của Ernest Doudart de Lagrée được khai thác và hỏa táng. Các lọ đựng tro và đã được chuyển giao lại cho tới tổng lãnh sự Pháp bên trên TP. Hồ Chí Minh Sài Gòn ngày 2 mon 3 năm 1983 và được gửi về Pháp nhằm chôn đựng bên trên Paris.
Đề tài vô văn học tập Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]
Tương truyền sau thời điểm Garnier bị thịt năm 1873, tổng đốc Thành Phố Hà Nội là Trần Đình Túc vâng mệnh lệnh triều đình mò mẫm cơ hội hoà đình với quân Pháp nên cần tổ chức triển khai lễ truy điệu. Nguyễn Khuyến bậc đại khoa được cử viết lách bài bác Văn tế Ngạc Nhi[7].
Bài này đang đi vào văn học tập nước ta với điều văn mai mỉa tỏ ý đối kháng tuy nhiên tình thế khi bấy giờ đang được bắt người Việt cần nhượng cỗ trước sức khỏe quân lực của những người Pháp[8].
Xem thêm: các thao tác thay đổi hình thức biểu mẫu gồm
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Henri Rivière
- Lưu Vĩnh Phúc
- Ernest Doudart de Lagrée
- Tàu vận tải đường bộ nhẹ nhõm Francis Garnier của thủy quân Pháp, được mệnh danh như thế nhằm ghi công huân của Francis Garnier, hạ thủy ngày 17 mon 11 năm 1973.
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Hầu như toàn bộ những mối cung cấp, ví dụ như Encyclopedia britannica, hoặc biển khơi phố Francis Garnier bên trên TP. Hồ Chí Minh quê nhà ông Saint-Etienne đều ghi là 1839, riêng biệt www.netmarine.net ghi là 1835
- ^ Cấp bậc đầu tiên của ông là Đại úy Hải quân (Lieutenant de Vaisseau).
- ^ Quốc Triều Chính Biên Toát Yếu, q. 5
- ^ Saint-Etienne-Hanoï-Paris: Francis Garnier. forez-info, 2012. Truy cập 22/12/2015.
- ^ Theo Lịch sử cận kim nước ta, Trần Văn Giàu, Đinh Xuân Lâm, Nguyễn Văn Sự, trang 252, chú: "Garnier bị thịt bên trên lối Đại La ngay gần Thủ Lệ, Balny bị tiêu diệt trước cửa ngõ đền rồng Voi Phục."
- ^ Thomazi, Conquête, 126–7
- ^ Văn tế Ngạc Nhi bên trên wikisource
- ^ Lãng-nhân. Giai-thoại Làng Nho. Sài Gòn: Nam-chi Tùng-thư, trang 86-87.
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Baker, Daniel công ty biên Explorers and Discoverers of the World. Detroit: Gale Research, 1993
- Milton Osborne, River Road vĩ đại China: The Search for the Source of the Mekong, 1866-73 (Atlantic Monthly Press, 1999) ISBN 0-87113-752-6
- Milton Osborne, "Francis Garnier (1839-1873), Explorer of the Mekong River", Explorers of South-east Asia, Six Lives, công ty biên Victor T. King, (Kuala Lumpur: OUP, 1995)
- Milton Osborne, River Road vĩ đại China: The Mekong River Expedition, 1866-1873 (London and Thủ đô New York, 1975)
- Câu chuyện về chuyến thám hiểm chủ yếu đang được xuất hiện tại năm 1873, bên dưới tên thường gọi Voyage d'exploration en Indo-Chine effectue pendant les annees 1866, 1867 et 1868, publie sous la direction de M. Francis Garnier, avec le concours de M. Delaporte et de MM. Joubert et Thorel (2 tập). Chỉ sở hữu 800 phiên bản được ấn đi ra, nguyên vẹn phiên bản lúc này không nhiều sở hữu.
- Bản dịch đi ra giờ Anh của Walter E. J. Tips:
- Travels in Cambodia and Part of Laos: the Mekong Exploration Commission report (1866-1868), luyện 1 (White Lotus Press, 1996)
- A pictorial journey on the old Mekong: Cambodia, Laos and Yunnan: the Mekong Exploration Commission report (1866-1868), luyện 2 (White Lotus Press, 1998)
- Ghi chép về sông Dương Tử của Garnier, lấy kể từ Bulletin de la Soc. de Geog. (1874).
- Chronique royale du Cambodje của Garnier, được ấn lại kể từ Journal Asiatique năm 1872.
- Ocean Highways (1874), ký sự của đại tá Yule
- Hugh Clifford, Further India, vô loạt Story of Exploration (1904).
- John Keay, Mad About The Mekong ISBN 0-00-711115-0
Bình luận